عقود اسلامی

عقد اجاره، پرداخت بهایی معین در قبال، یک خدمات یا ملک است. این عقد، تکالیفی برای هر طرف یک قرارداد ایجاد می کند. یکی از اصلی ترین وظایف مالک به عنوان اجاره دهنده، در اختیار قرار دادن مال، ملک و یا خدماتی به مستاجر است به گونه ای که مستاجر حقی کامل به آن داشته باشد. در عین حال مستاجر نیز موظف است که براساس قرارداد فی مابین عمل کند. درصورتی که هر کدام از دو عقود اسلامی عقود اسلامی طرفین به قرارداد عمل نکند، دادگاه عقود اسلامی می تواند طبق عقود بانکداری اسلامی برای هر دو طرفین دستوری را اعلام کند.

عقود اسلامی

عقود اسلامی در فقه به پیمان‎های دو طرفه مانند نکاح، بیع، مضاربه، مساقات و قرض الحسنه گفته می‌شود. این پیمان‎ها شامل روابط مالی و غیر مالی است و از احکام امضایی به حساب می‌آیند. هر عقدِ معامله‌ای که در آن قواعد شرعی رعایت شود، می‎تواند به عنوان عقد اسلامی قرار بگیرد. عقود دارای تقسیمات مختلفی از جمله لازم و جایز و صحیح و فاسد است.

محتویات

مفهوم‌شناسی

عقود اسلامی یا عقود شرعی در فقه به قرارداد دوسویه گفته شده است. [۱] آیت‌الله غروی اصفهانی آن را پیمان‎های دو طرفه دانسته است. [۲] آیت‌الله خوئی نیز عقد را پیمانی بی‌قید و شرط و محکم تعریف کرده است. [۳] این پیمان‎ها شامل روابط مالی و غیر مالی می‎شود. [۴]

عقود در فقه از جمله‎ احکام امضایی به شمار می‌رود. [۵] از نگاه برخی، عقود جدید تنها در صورتی صحیح هستند که منطبق بر یکی از قراردادهای عصر معصومین باشد [۶] اما برخی دیگر معتقدند عقود جدید در صورتی که در آن مراعات قواعد شرعی بشود مورد تایید شارع است. [۷] عقود اسلامی

ارکان و شرایط

عقود دارای سه رکن است. رکن اول طرفین قرارداد، رکن دوم صیغه عقد (شامل ایجاب و قبول) و رکن سوم چیزی است که عقد بر آن شکل می‎گیرد مانند جنسی که در یک معامله خرید و فروش عقود اسلامی می‎شود. [۸]

هر یک از این ارکان، دارای شرط‌های مختلف هستند. برخی از این شروط مربوط به اموری است که در واقعیت بیرونی اتفاق می‌افتد و برخی دیگر مربوط به موارد درونی عقد است. [۹]

از جمله شروطی که درباره دوطرف عقد گفته شده، بلوغ و عقل و اختیار [۱۰] و قصد واقعی داشتن [۱۱] ذکر شده است. ملکیت و قدرت تصرف بر مال نیز از این موارد است. [۱۲]

شرط‎هایی که مربوط به صیغه عقد است از جمله داشتن ایجاب و قبول مانند واژه خریدم و فروختم در عقد بیع [۱۳] . از نظر اکثر فقها نیازی نیست که ایجاب پیش از قبول باشد. [۱۴] همچنین نباید بین ایجاب وقبول فاصله باشد. [۱۵] گرچه برخی این شرط را قبول ندارند. [۱۶] تصریح کردن به الفاظ عقد مانند (خریدم یا فروختم) نیز از شروط صیغه عقد دانسته شده است. [۱۷] عربی بودن صیغه عقد جز در مورد عقد نکاح ضروری نیست [۱۸] اما ماضی بودن از عقود اسلامی جمله این شروط دانسته شده است. [۱۹] تنجیز که به معنای وابسته نبودن عقد به شرط یا صفتی دیگر از جملۀ شرایط صیغه عقد دانسته شده است. [۲۰]

رکن سوم عقود که در واقع عقد به خاطر آن شکل عقود اسلامی گرفته، نیز شرط‎هایی دارد. [۲۱] برخی از این شروط در همۀ عقود لحاظ می‎شود اما برخی دیگر وابسته به هر عقدی، شرط مختص به خود را دارد. [۲۲] از جمله این که مورد معامله ارزش مالی داشته باشد. [۲۳] در مواردی که عقد درباره کار خاصی مثل اجاره است باید دارای منفعت و سود باشد. [۲۴]